Łaskami słynący obraz Najświętszej Maryi Panny  pochodzi z II połowy XVI wieku, choć według legendy jest darem cesarza Bizancjum Manuela II dla Witolda z okazji jego chrztu.Już od XVI wieku obraz  znany był dzięki wymodlonym przed nim łaskom. O wyproszonych przed cudownym obrazem łaskach świadczą wota. Najstarsza tabliczka wotywna datowana jest na rok 1603. Obecnie zawieszone wokół obrazu wota są świadectwami różnorakich uzdrowień, których większość miała miejsce między końcem XVIII wieku a I połową  XX stulecia.

Matka Boska Trocka tytułowana jest patronką Litwy, co świadczy o wielkim znaczeniu duchowym tego obrazu. W I połowie XVII wieku nie było na Litwie bardziej znanego obrazu niż trocki wizerunek Maryi.Wieści o obficie doświadczanych w Trokach łaskach rozeszły się po całym Wielkim Księstwie Litewskim.

W 1603 roku, podczas  panującej epidemii, biskup Benedykt Woyna ogłosił procesję pokutną z Wilna do cudownego obrazu w Trokach. O uznawaniu obrazu za cudowny świadczą pielgrzymki władców, którzy przybywali tu w I połowie XVII wieku. W 1611 roku przybyła do Trok wraz z jezuitą, ks. Piotrem Skargą  królowa Konstancja, by prosić o opiekę Bożą dla króla Zygmunta III Wazy w jego wyprawie na Smoleńsk. W 1622 roku Maciej Kazimierz Sarbiewski napisał cztery ody dedykowane wojewodzie trockiemu Januszowi Tyszkiewiczowi i jego pielgrzymce z procesją z Wilna do Trok, by oddać cześć obrazowi Matki Boskiej i podziękować za zwycięstwo nad Turkami pod Chocimiem w 1621 roku.  W 1639 roku  nuncjusz papieski przesłał do Rzymu wiadomość o pielgrzymce króla Władysława IV Wazy  do Trok. Przed trockim obrazem Matki Bożej modlili się: Stefan Czarniecki, król Jan Kazimierz, król Jan III Sobieski.

Kopie obrazu Matki Boskiej Trockiej rozpowszechniły się w całym Wielkim Księstwie Litewskim. Najstarsza kopia, kiedyś zdobiąca bramę trocką w murze obronnym Wilna, teraz znajduje się w kościele św. Michała w Niemenczynie. Na Łotwie wizerunek Matki Boskiej Trockiej znany jest jako Matka Boska z Agłony.

4 września 1718 roku wizerunek matki Boskiej Trockiej został ukoronowany złotymi koronami, ofiarowanymi przez papieża Klemensa XI. Był to drugi ( po Częstochowie) wizerunek Matki Bożej koronowany papieskimi koronami na ziemiach Rzeczypospolitej.

W Wielkim Księstwie Litewskim była to pierwsza koronacja cudownego obrazu koronami papieskimi.  Biskup wileński Konstanty Kazimierz Brzostowski umieścił nad głowami postaci Maryi i Jezusa złote korony papieskie i  w uroczystym kazaniu wygłoszonym z tej okazji podkreślił, że królewskie korony wskazują na Maryję z Trok jako na Patronkę Litwy. O ceremonii koronacji obrazu przypomina korona, zawieszona ponad ołtarzem głównym w sklepieniu prezbiterium, a pamiętająca tamte uroczystości.

Rok 2018 jest jubileuszowym rokiem dla Madonny Trockiej, gdyż obchodzimy trzechsetlecie koronacji obrazu.

Troki prawie zawsze znajdują się na szlaku dłuższych pielgrzymek, zwłaszcza tych przybywających z sąsiednich krajów, podążających do Ostrej Bramy.